Baro a Rotation

Itoy lang bigat nagrugi kami nga sumrek iti baro manen a department iti sangkadaklan nga ospital iti Pilipinas. Ket no idi nalabas nga bulan nagrotate kami ken nakakita dagiti kaaduan nga ubbing nga naggapu iti nadumaduma nga lugar iti Pilipinas, ita metten ket dagiti masikog. Wen, agrorotate akon iti Department ti Obstetrics (syensya ti panagsikog) ken Gynecology (syensya dagiti sakit dagiti babbai iti reproductive organsda). Iti sabali a panangsao, uki. Inaldaw kaminto nga makakita ti uk-uki dagiti adu a babbai, masikog wenno saan, birhen man wenno gar-garampingat.

Panagrugina pay laeng, nalasinmin nga narigaten wenno makunami iti ospital a "toxic" iti daytoy a rotation. Masapul ti agriing ti nasapa unay tapno makaattend iti staff conference ti binigat. Ket saan a katawaan unay ti kinaestriktoda ti skedyul. No saanka makasangpet ti 7 ti agsapa iti conference, naladaw kan. Ket adda manen make-up duty!

Sapay koma makasurvive ak.

Sumarunonto dagiti sarita maipapan dagiti experiencesko a kas junior member ti medical team iti obstetric-gynecologic team ti PGH.

San Gerardo, patron dagiti masikog, ikararagandakami.

Differentials, ken Salun-at kadagiti Probinsya

Kalkalpasko lang nga tinulungan ni kaklasek nga aramiden ti case differentialsna iti kasoda iti ospital. Gapu ta third year kamin, daytoy ti ar-aramidenmin a kas "ubbing" a miyembro ti medical team ti Philippine General Hospital: sikami ti mangala ti istorya ken kumita kadagiti senyales ken sintomas dagiti pasyentemi.

Inayon pay kadagita ti agpresentar ti case presentation, nga maysa a pamuspusan dagiti medical consultants ken residents nga maammuan a nalaing dagiti narigat unay a kaso, wenno dagiti naisalsalumina nga kaso. Ar-aramiden dagiti amin nga ospital daytoy a kas research ken development dagiti staffda.

Karigatan manen kadagiti case presentations ti agpakita ti differentials. Dagitoy ti mapan-panunotmi nga sakit nga adda iti pasyentemi kalpasan ti panangkunsidera kadagiti senyales ken sintomasna. Babaen ti panangaramid ti differentials, nayonento iti daytoy nga aktibidad ti kinasariritmi a maka-"recognize" iti sakit, tapno sakto met ti maitedmi nga agas wenno "surgical procedure" a kasapulan unay ti pasyente.

Kadagiti kaaduan a medical student, ti mangipresentar ti case ket daytoy unay dagiti kabutbutngan gapu ta adu unay dagiti agsaludsod ken agbirok kenka ti impormasyon a kasapulan unay tapno makabirok ti "sakto" a diagnosis. Kamaudiananna ket ti estudyante met lang ti mapabainan, ta maipakitanto iti sango ti entero a department no kasano't kinaawan-ammo ti estudyante maipapan iti kaso nga naited kenkuana.

Third year daytoy. Narigat, ngem ibagbaga dagiti laklakay ngem kadakami iti medical team nga narigat unay pay ti sumaruno a tawen: fourth year, clerkship year. Ta saan lang a case presentations ti isaganami a linawas lang, masapul nga agsagana iti INALDAW, INORAS ket iti tunggal TRENTA MINUTOS, depende kadagiti pasyente no kasapulanda nga maimonitor iti tunggal maysa oras, wenno trenta minutos. Adda ngamin pasyente nga, kas pangarigan, silver nitrate poisoning patient, nga inoras ti monitoring ti vital signs (blood pressure, temperature, respiratory rate ken heart rate). Adda met dagiti dandani matay a pasyente (nangruna no dengue shock syndrome, ti nakaro unay a stage ti dengue) nga mas intensive ti monitoring.

Ngem iti tengnga kadagiti rigat iti uneg ti med school, maysa kadagiti mangibatbati ti isem iti nabannog unay a bagi ket ti isem met laeng dagiti pasyente, no agyamandanto gapu iti intedmo kadakuada nga naimpusuan ken nasayaat a serbisyo.

Nupay kasta, masdaawak la unay no adda masarakanko nga pasyente nga padak nga Ilokano nga mabalin met koman nga nagpakonsulta kadagiti bukodtayo nga ospital iti Norte. Apay ngata napuersada pay nga mapan Maynila? Awan unay serbisyo kadagiti probinsyal nga ospitaltayo. Wen, makapa-homesick unay ti makangeg ti tattao nga agsasao ti bukodmo a pagsasao, ngem, sapay koma, didanto masapul nga agbiahe iti dandani kagudua't aldaw tapno makapakunsultada laeng iti ospital nga nasayaat ken kumpleto ti pasilidad.

Sapay koma, dagiti ospital tayo iti Ilocos, iti Pangasinan, ken iti entero a Norte ket maipaayan ti gubyerno ti pasilidad a mangited kadakuada ti pannakabalin nga mangpatalinaed ti salun-at kadagiti il-ili tayo.

Salun-at kadagiti probinsya!

Kinauneg ti Rikna ken Ayat

Anya ngata ti kayat a sawen ti rikna? Nauneg la unay ti kagapuanan dagiti rikna tayo, ket daytoy laeng ti mangpakaamo kadatayo no adda kayat tayo nga aramiden ket no adda met kalikagumtayo nga suroten.

Ngem adda met dagiti panawen a kasla awan metten ti makaited ti solusyon kadagiti parikuttayo, a kasla awan metten ti makaikkat ti kinawawtayo iti uneg dagiti pus-pusotayo. Nalaka la unay ti mangibaga nga ti Diyos ti asitgan ket agkararag tayo Kenyana, ngem adda latta dagiti panawen nga narigat unay, uray laeng ti agparintumeng ken iserra dagiti mata bayat ti naimpusuan a panagkararag.

Iti sabali a bangir, adda met dagiti bambanag iti daytoy a biag a makaited a sidadagus ti ragsak, dagiti nailubongan a bambanag nga mabalin nga makaikkat ti kinawaw tayo iti kararwa a dagus, ngem adda latta maibati iti un-uneg dagiti pusotayo. Daytoy ti nakaro unay a sulisog ko itatta, ti agsurot kadagiti nailubongan a kalikagumko tapno dagus a masolbaran ti kasla kina-awan-ragsak iti biagko.

Apok ken Diosko, tulungannak nga birukennaka unay ditoy uneg ti pusok, ket sapay koma, diak malipatanto nga addaka kaniak, ket naun-uneg pay a lugar ti inka pinagtaengam idi pay laeng ti tiempo ti bautismok. Adtoyka iti pusok, naun-uneg pay ngem kadagiti dadduma a bambanag a nailubongan nga mansulsulisog kaniak nga panunuten nga isuda ti "natural" kaniak ket saan nga Sika. Nupay kasta, Apo, mail-iliwak Kenka unay. Umayka mangiparikna kaniak ti kinaaddam ditoy pusok ken kararwak. Amen.