Natakawankami

Idi kalman, kalpasan ti maysa nga rabii nga napno unay ti trabajo ken topics nga masapul nga adalen, nagawidak iti balay, siraragsak ta naachieve ko met dagiti targets nga nai-setko, ken adda met dagiti targets nga aramidekto intono bigat. In short, naiplano aminen para iti sumaruno nga aldaw. Mapanakto kadagiti paboritok nga lugar tapno agadal manen, palpasen dagiti baro nga targets ken pagtrabajoan manen nga imemorize dagidiay.

Wen, nalipatak nga ipakaamo kadagiti agbasbasa ditoy (no adda met, ta kasla awan, gapu iti bassit lang nga nalabaga nga dots nga nainayon iti mapa ti readers iti daytoy a blog). Nalpasakon iti medicine. Ket itatta, agsagsaganaakon nga mapan ageksamen para iti board exams iti dumtengto nga Agosto.

Nagriingak iti daytoy nga bigat sikikigtot ta ni brotherko adda inyikkisna kadagiti dadduma nga miembro ti familia. Natakawankami. Ket nakitana met nga naiwar-wara iti ruwar ti ruwangan dagiti ID ken dadduma pay a dokumento nga nakakabil iti uneg kadagiti wallet ken bagmi. Ken, awanen dagiti baro nga bambanag nga kagatgatang laeng iti daytoy laeng nga napalabas nga Mayo: wallet nga nangisit nga baro, LAPTOPko nga duwa nga tawen nga inusarko, digital camerak, relosko, amin nga ID ken ATMko ken dadduma pay nga importante nga bambanag. In short, siak ti sankadakkelan nga natakaw, in terms of price.

Umuna, kasla haanmi ammo unay ti maireact. Ni kabsatko nga lalaki, nga immuna nga nakakita iti ruangan nga nakalukaten, pinilina nga agungot. Pinagungtanna ni buridekmi nga naudi nga naturog. In fairness met kenni buridek, siniguraduna kano no nakaserra ti ruangan sakbay nga napan iti uneg ti kuwartomi sa naturog. Pinagungtanko met isuna, ngem dimmawatakto met ti pannakaawatna. Ken napan nagbiruk kadagiti ID. Narealizeko met nga especialak nga unay. Inalada amin nga adda iti uneg ti walletko. Uray dagidiay loyalty cardsko iti SM ken The Coffee Bean and Tea Leaf!! Uray dagiti IDk iti UP, PGH ken Postal ID ko. Inalada amin.

Napanak ditoy nagsurat iti daytoy a cuento para mairuarko laeng ti stress nga naited kanyami daytoy nga napasamak kadakami. Kapudnuan met, diak met agikabkabil ti importansiya kadagiti nailubungan nga bambanag, basta lang ket sibibiag kami, awan sakit ken pirmi met ti seguridad ti tunggal maysa kadakami. Ken daytoy ti nangisuro kadakami amin ti importansiya ti pammati iti Diyos. No awan ti pammatimi, piniliminto nga agtalinaed kadakami ti ungot, busor ken dadduma pay nga emosyon, nga haanto makaited kadakami ti pannakabalin nga ituloy ti biag, nga agcontinuar nga suruten dagiti bukodmi nga tagtagainep. Ngem kalpasan ti amin nga pinagpadasmi nga agbirok (ken naammuanmi met nga awanen nga sipupudno dagiti wallet ken laptopko) ni nanangko ti nangibaga kadakami: OK lang yan. There are many things to thank God for.

Agyamyamanak iti Diyos gapu ta nangited isuna kadakami ti pannakabalin nga agpalubos, mangted ti perdon ken ibatan dagiti bambanag nga saan nga esensyal ti biag.

Pardasan

Iti agpaypayso, sangapulo ti minutos laeng ti librek nga agsurat iti uray aniaman kadagiti blogsko nga naka-publish iti internet, ket daytoy blogko iti Iloko ti napilik a pagsuratan dagiti panunotko nga apagbiit lang nga napanunot ket kayatko nga maisurat.

Mangidawatak ti bassit a dispensa gapu ti diak pinagsurat ditoy a nabayag. Adu la unay (kankanayon ngem pudno latta) ti ar-aramidek a kas estudyante kadagiti naduma-duma a bambanag, medisina man wenno kastila, nga apagbulan ko laeng nga inrugi ken ingaget la unay. Makitkitak ngamin ti mabalin nga maited iti daytoy nga lengguwahe, ken anianto dagiti maited daytoy nga gundaway ken tsansa iti masakbayan nga panagserbik a kas doktor ti medisina.

Adu la unay ti responsibilidad ti doktor, gapu ti insuro kadakami ditoy UP, nga agbalin kami a kas five-star physician. Iti sabali nga sao, agbalin kami koma nga social mobilizer, patient educator, researcher, leader ken clinician. Dagitoy ti sirmata nga namnamaen ti UP nga makita kadagiti graduatesna.

Ket daytoyto ti pagkarigatanmi iti sumaruno pay a... dandani duwa tawen laengen. Mabiit gayamen.

{}{}{}{}{}{}{}

San Ignacio, tulungannakami.

Baro a Rotation

Itoy lang bigat nagrugi kami nga sumrek iti baro manen a department iti sangkadaklan nga ospital iti Pilipinas. Ket no idi nalabas nga bulan nagrotate kami ken nakakita dagiti kaaduan nga ubbing nga naggapu iti nadumaduma nga lugar iti Pilipinas, ita metten ket dagiti masikog. Wen, agrorotate akon iti Department ti Obstetrics (syensya ti panagsikog) ken Gynecology (syensya dagiti sakit dagiti babbai iti reproductive organsda). Iti sabali a panangsao, uki. Inaldaw kaminto nga makakita ti uk-uki dagiti adu a babbai, masikog wenno saan, birhen man wenno gar-garampingat.

Panagrugina pay laeng, nalasinmin nga narigaten wenno makunami iti ospital a "toxic" iti daytoy a rotation. Masapul ti agriing ti nasapa unay tapno makaattend iti staff conference ti binigat. Ket saan a katawaan unay ti kinaestriktoda ti skedyul. No saanka makasangpet ti 7 ti agsapa iti conference, naladaw kan. Ket adda manen make-up duty!

Sapay koma makasurvive ak.

Sumarunonto dagiti sarita maipapan dagiti experiencesko a kas junior member ti medical team iti obstetric-gynecologic team ti PGH.

San Gerardo, patron dagiti masikog, ikararagandakami.

Differentials, ken Salun-at kadagiti Probinsya

Kalkalpasko lang nga tinulungan ni kaklasek nga aramiden ti case differentialsna iti kasoda iti ospital. Gapu ta third year kamin, daytoy ti ar-aramidenmin a kas "ubbing" a miyembro ti medical team ti Philippine General Hospital: sikami ti mangala ti istorya ken kumita kadagiti senyales ken sintomas dagiti pasyentemi.

Inayon pay kadagita ti agpresentar ti case presentation, nga maysa a pamuspusan dagiti medical consultants ken residents nga maammuan a nalaing dagiti narigat unay a kaso, wenno dagiti naisalsalumina nga kaso. Ar-aramiden dagiti amin nga ospital daytoy a kas research ken development dagiti staffda.

Karigatan manen kadagiti case presentations ti agpakita ti differentials. Dagitoy ti mapan-panunotmi nga sakit nga adda iti pasyentemi kalpasan ti panangkunsidera kadagiti senyales ken sintomasna. Babaen ti panangaramid ti differentials, nayonento iti daytoy nga aktibidad ti kinasariritmi a maka-"recognize" iti sakit, tapno sakto met ti maitedmi nga agas wenno "surgical procedure" a kasapulan unay ti pasyente.

Kadagiti kaaduan a medical student, ti mangipresentar ti case ket daytoy unay dagiti kabutbutngan gapu ta adu unay dagiti agsaludsod ken agbirok kenka ti impormasyon a kasapulan unay tapno makabirok ti "sakto" a diagnosis. Kamaudiananna ket ti estudyante met lang ti mapabainan, ta maipakitanto iti sango ti entero a department no kasano't kinaawan-ammo ti estudyante maipapan iti kaso nga naited kenkuana.

Third year daytoy. Narigat, ngem ibagbaga dagiti laklakay ngem kadakami iti medical team nga narigat unay pay ti sumaruno a tawen: fourth year, clerkship year. Ta saan lang a case presentations ti isaganami a linawas lang, masapul nga agsagana iti INALDAW, INORAS ket iti tunggal TRENTA MINUTOS, depende kadagiti pasyente no kasapulanda nga maimonitor iti tunggal maysa oras, wenno trenta minutos. Adda ngamin pasyente nga, kas pangarigan, silver nitrate poisoning patient, nga inoras ti monitoring ti vital signs (blood pressure, temperature, respiratory rate ken heart rate). Adda met dagiti dandani matay a pasyente (nangruna no dengue shock syndrome, ti nakaro unay a stage ti dengue) nga mas intensive ti monitoring.

Ngem iti tengnga kadagiti rigat iti uneg ti med school, maysa kadagiti mangibatbati ti isem iti nabannog unay a bagi ket ti isem met laeng dagiti pasyente, no agyamandanto gapu iti intedmo kadakuada nga naimpusuan ken nasayaat a serbisyo.

Nupay kasta, masdaawak la unay no adda masarakanko nga pasyente nga padak nga Ilokano nga mabalin met koman nga nagpakonsulta kadagiti bukodtayo nga ospital iti Norte. Apay ngata napuersada pay nga mapan Maynila? Awan unay serbisyo kadagiti probinsyal nga ospitaltayo. Wen, makapa-homesick unay ti makangeg ti tattao nga agsasao ti bukodmo a pagsasao, ngem, sapay koma, didanto masapul nga agbiahe iti dandani kagudua't aldaw tapno makapakunsultada laeng iti ospital nga nasayaat ken kumpleto ti pasilidad.

Sapay koma, dagiti ospital tayo iti Ilocos, iti Pangasinan, ken iti entero a Norte ket maipaayan ti gubyerno ti pasilidad a mangited kadakuada ti pannakabalin nga mangpatalinaed ti salun-at kadagiti il-ili tayo.

Salun-at kadagiti probinsya!

Kinauneg ti Rikna ken Ayat

Anya ngata ti kayat a sawen ti rikna? Nauneg la unay ti kagapuanan dagiti rikna tayo, ket daytoy laeng ti mangpakaamo kadatayo no adda kayat tayo nga aramiden ket no adda met kalikagumtayo nga suroten.

Ngem adda met dagiti panawen a kasla awan metten ti makaited ti solusyon kadagiti parikuttayo, a kasla awan metten ti makaikkat ti kinawawtayo iti uneg dagiti pus-pusotayo. Nalaka la unay ti mangibaga nga ti Diyos ti asitgan ket agkararag tayo Kenyana, ngem adda latta dagiti panawen nga narigat unay, uray laeng ti agparintumeng ken iserra dagiti mata bayat ti naimpusuan a panagkararag.

Iti sabali a bangir, adda met dagiti bambanag iti daytoy a biag a makaited a sidadagus ti ragsak, dagiti nailubongan a bambanag nga mabalin nga makaikkat ti kinawaw tayo iti kararwa a dagus, ngem adda latta maibati iti un-uneg dagiti pusotayo. Daytoy ti nakaro unay a sulisog ko itatta, ti agsurot kadagiti nailubongan a kalikagumko tapno dagus a masolbaran ti kasla kina-awan-ragsak iti biagko.

Apok ken Diosko, tulungannak nga birukennaka unay ditoy uneg ti pusok, ket sapay koma, diak malipatanto nga addaka kaniak, ket naun-uneg pay a lugar ti inka pinagtaengam idi pay laeng ti tiempo ti bautismok. Adtoyka iti pusok, naun-uneg pay ngem kadagiti dadduma a bambanag a nailubongan nga mansulsulisog kaniak nga panunuten nga isuda ti "natural" kaniak ket saan nga Sika. Nupay kasta, Apo, mail-iliwak Kenka unay. Umayka mangiparikna kaniak ti kinaaddam ditoy pusok ken kararwak. Amen.

Biag a kas Estudyante't Medisina

Napalabas maysa a bulan idi naudik nga post ditoy. Ket adu la unay dagiti napasamak a maipapan iti "journey" ko a kas maysa nga estudyante ken "discerner" a makuna iti biag ti kinapadi wenno kinarelihiyoso.

Ngem itatta, isaritak pay laeng ti biagko itatta a kas estudyante ti Medisina. Ti karigatan ti agistorya iti Ilokano ket saanak nga "sanay" kadagiti dadduma nga termino, kas pangarigan, "uyek" para iti "cough." Pasensyaendakon apo.

Maikatlok nga tawenkon iti Medisina, ket nagrugi kamin nga agsangsango kadagiti pasyente iti ospital. Itatta, ag-rorotate ak iti Pediatrics: ubbing dagiti pasyentemi. Ma-imagine yo la siguro no anya't kita ti pediatric ward, ket nalaaw gapu kadagiti sangit ken ikkis dagiti ubbing nga tud-tuduken dagiti nars, clerk, intern wenno duktor ti injection tapno mangted agas wenno mangala't dara.

Iti levelko a kas third year, clinic duty pay laeng ti masapul nga aramidenmi. Ti karigatan iti daytoy a trabaho ket saan met iti proseso ti pannakitungtong kadakuada, ta uray siasinoman ket mabalin met nga agsaludsod dagiti marikrikna ti pasyente, dagiti pagdandanaganna maipapan iti sakitna, kas kadagidiay.

Ngem inayon pay kadagidiay ti kasapulan met nga adalen dagiti implikasyon ken rason no apay, kas pangarigan, naggurigor ti maysa a pasyente kalpasan ti mano nga aldaw.

Masapul nga masungbatmi dagiti amin nga idamag kadakami ti propesor a mapanto agrounds ken kamustaen dagiti pasyente. Rumbeng nga malagip nga dagidiay propesor ken residente laeng ti "authorized" nga mangted ti prescription, ngem idamdamagda kadakami no anyanton ti itedda nga agas, no anyanton ti makatulong a sisasayaat kadagiti pasyente mi.

Idi kalman, nagreportkami maipapan iti panaguyek ken ti maysa a sakit a maawag nga acute epiglottitis. Silaladawak nga simmangpet iti lecture room, nupay nga siak pay ti agreport.

Adiay ti maysa pay a parikutko iti napal-palabas nga aldaw... no kasano nga saan a maladaw kadagiti klasek. Atoy module rotationko itatta ket strikto la unay, imbagada nga maiparit unay ti maladaw ta mangdusada kano a kas "make-up duty." Iti sabali a panangibaga, no maladawak iti aglabas trenta minutos, i-make upko kano adiay ti 3 oras iti duty iti emergency room. Ngamin, agrugikam nga agduty iti emergency room iti sumaruno a lawas. 12-hour duties dagidiay, agrugi iti 4 a malem, ket malpas iti 4 nga agsapa. No adda inayon pay nga make-up hoursko, anian a nagbayagen ti dutyk!

So far, naibagada kaniak nga 8 oras la kanon ti inayon iti duty hours ko. Hayyy!

Sapay koma ta mabaliwkon ti skedyulko, ti oras ti panagriing nga inaldaw, tapno saan manayonen pay ti oras nga imake-up ko!

{}{}{}{}{}{}{}

San Cosmas ken San Damian, patron dagiti mangmangted ti agas ken salun-at, ikararagdakami.

Panagsurat iti Ilokano

Umuna, naimbag nga isasangpet iti daytoy a blogko a naidedikar para iti pagsasaomi iti nakadakkelan nga ilik iti Pangasinan: Ilokano. Pudno a narigat nga agsubok nga agaramid iti kastoy a blog, ngem sapay koma ta daytoy nga attempt ket agbalinton a buguayan ti ideya ken inspirasyon ko bayat ti panagadalko ken ti makuna a discernment processko.

Nabayag la unay daytoy tarigagay ko nga agaramid ti kastoy a blog tapno maaccustom ak nga agusar ti Ilokano iti panagsurat ken iti panagblog. Ket gapu ta inkabil ko laeng ti addressna daytoy nga blog iti discernment blog ko (Meditations of a Discerning Soul), dakkel met ti tsansa nga dagiti makabasa iti daytoy nga blogko ket ammoda metten ti mapaspasamak iti daytoy a biagko: agpampanunotak nga sumrek iti biag ti kinapadi.

Gapu ta daytoy ti umuna nga post ko, makaexpectar kayo met nga makakita kayonto ti bar-baro pay a maisurat iti daytoy a biag, ket inayon ko pay dagiti maikabil a widgets iti daytoy nga blog, kas met dagiti links.

Iti sumarunonto!

{}{}{}{}{}{}{}{}

Nasantoan nga Ina ti Manaoag, ikaasinakami. Amen.